Sütün bebekler ve çocuklar için önemini çok iyi bilen İBB Başkanı Ekrem İmamoğlu, bu olanağa sahip olmayan İstanbul’un her çocuğuna süt ulaştırmayı seçim vaadi olarak açıklamıştı. Göreve geldikten sonra önceliğini çocuk, genç ve kadınlara desteğe veren İmamoğlu, ‘Halk Süt Projesi’nin bir an önce hayata geçirilmesi için süreci yakından izledi. Sonuçta, Ekim 2019 İstanbul’un, ihtiyaç sahibi 115 bin bebeğinin süte kavuşması olanağı yaratıldı. Bu süreçte, şeffaflık, kalite, en uygun maliyet ilkesi ile hareket edildi. Ancak, bütün bunların ötesinde, bebekleri ve çocukları süte kavuşturmak için gereken tüm fedakarlıkların gösterilmesi dışında bir seçenek düşünülmedi.

Bu çerçevede, Halk Süt projesiyle ilgili, basında yer alan asılsız bazı bilgiler üzerine yeniden bilgilendirme ihtiyacı doğmuştur. İhtiyaç sahibi İstanbullu çocukların süte erişerek daha sağlıklı gelişimi için yapılan çalışmaları aşama aşama aktarmak istiyoruz:

115 BİN ÇOCUK HER SABAH BİR BARDAK SÜT İÇİYOR

1- Süt, çocukların fiziksel ve bilişsel yeteneklerinin geliştirilmesi ve desteklenmesi açısından son derece önemlidir. Bu bağlamda, İBB Başkanı Sayın Ekrem İmamoğlu’nun adaylık sürecindeki vaatleri arasında, süte ulaşamayan çocuklara ücretsiz süt dağıtımı da bulunmaktadır. 23 Haziran 2019 günü yenilenen İstanbul seçimlerinin ardından, sözü edilen vaadin yerine getirilmesi için çalışmalara başlanmış, devralınan belediyenin veri seti kullanılarak, 3 ila 6 yaş arasında olup, ebeveynlerinin yeterli gelire sahip olmaması nedeniyle, süte ulaşamayan çocuk sayısı yaklaşık 100 bin olarak saptanmış. Bu saptamayla birlikte hemen hareket geçilerek, çocuklarımıza her gün 1 bardak süte tekabül edecek şekilde ayda 8 litre süt dağıtılması kararı alınmıştır. Süt dağıtılan çocuk miktarı son olarak 115 bine ulaşmıştır.

KALİTELİ SÜTLER EN UYGUN FİYATA ALINDI

2- Bu çerçevede, miktar ve kalite açısından uygun olan sütün İstanbul çevresinden temin edilmesine yönelik araştırmalar yapılmıştır. Bu süreçte, 1967 yılında kurulmuş bulunan, 2 binden fazla ortağıyla ürettiği süt ve süt ürünlerindeki kalitesi, deneyimi tescilli olan Tire Süt Mahsulleri Kooperatifi ile litre başına, 3,80 TL + KDV fiyatla sözleşme imzalanmıştır. Sözleşme dönemi 16 Ekim 2019 ila 31 Aralık 2019 tarihlerini kapsamaktadır. Sözleşme kapsamında, Tire Süt Mahsulleri Kooperatifi, ortaklarından toplayıp kalite denetlemesini yapıp standartlara uygun biçimde soğutmuş olduğu sütü, kendisinin anlaşma yaptığı bir UHT firmasına, tankerleriyle taşıtmıştır. Sütler burada UHT ettirilmiş ve İBB’nin standartlarını belirlediği şekilde, uzun kullanım ömrüne uygun olarak kutulanarak, koliler halinde tırlarla İBB Anadolu ve Avrupa depolarına teslim edilmiştir. Kalite denetimleri İBB tarafından fiziksel ve laboratuvar koşullarında yapılan sütler, daha sonra; 60 kamyonet, 60 şoför ve 60 sosyolog/sosyal hizmet uzmanı aracılığıyla bu depolardan alınarak, İstanbul’un 39 ilçesinde yaklaşık 100 bin çocuğa Dünya Gıda Günü olan 16 Ekim 2019 tarihinden itibaren dağıtılmaya başlanılmıştır.

SON BİR YILDA SÜT FİYATLARINA 3 KEZ ZAM GELDİ

3- Bu arada, Ulusal Süt Konseyi’nin belirlediği çiğ süt fiyatlarında 3 kez artış yaşanmıştır. 1 Ocak-30 Nisan 2019 arası için (TL/LT) 1,70 olan fiyat, 1 Mayıs-14 Kasım arasında 2,00, 15 Kasım 2019 sonrasında ise 2,30 olarak belirlenmiştir. Öte yandan, çiğ süt fiyatlarıyla UHT süt fiyatları karıştırılmamalıdır. Ara dönemde süt dağıtımının aksamaması için, yine Tire Süt Mahsulleri Kooperatifi ile 30 Ocak 2020 tarihinde bir önceki sözleşmeyle aynı koşullarda olmak üzere bu kez UHT depo teslimi litresi 4,15 TL+KDV fiyatla 5 Şubat – 6 Nisan tarihleri arası için sözleşme yapılmıştır. Yine dağıtımın aksamaması amacıyla, 20 Nisan-11 Mayıs tarihleri arası için aynı fiyatla iş artışı yapılmıştır. Temin edilen sütler, yukarıda belirtilen yöntemle, çocuklarımıza dağıtılmaya devam edilmiştir.

5- İBB, 6 Şubat 2020 tarihinde yukarıda belirtilen koşullarla, aylar itibariyle ve yıl sonuna kadar depolarına teslim edilmek üzere UHT süt alımına yönelik olarak açık ihaleye çıkmıştır. İhaleye 5 firma teklif vermiştir. Fiyatlar, TL/LT + KDV bazında 4,19 ila 4,80 aralığında sıralanmıştır. Fiyat ve diğer koşullar açısından uygun bulunmayan ihale, 7 Nisan 2020 tarihinde iptal edilmiştir.

MAYIS’TAN İTİBAREN SÜT İSTANBULLU ÜRETİCİLERDEN TEMİN EDİLİYOR

6- Süt dağıtımı devam ederken, İBB, Trakya ve İstanbul çevresinde miktar, kalite ve fiyat açısından uygun süt temini için araştırmalara başlanmıştır. Bu esnada İstanbul Damızlık Sığır Yetiştiricileri Birliği ile irtibat kurularak, kapasitelerini geliştirmeleri için kendileri cesaretlendirilmiştir. Birlik, süt toplama ve taşıma konusunda ilave yatırımlara girişmiştir. Birliğin ortaklarının sütleri İBB tarafından analiz edilmiş, teknik elemanları aracılığıyla üreticilere kalite eğitimleri verilmiştir. İzleyen süreçte, merkezi Çatalca’da bulunan İstanbul Damızlık Sığır Yetiştiricileri Birliği aynı koşullarda İBB depolarına UHT süt teslimini 4,12 TL/LT + KDV fiyatla yapabileceğini beyan etmiştir. Yapılan incelemelerde, Birliğin kapasitesinin, sütün miktar ve kalitesinin yapılan çalışmalarla uygun hale getirildiği görülmüştür. Bunun üzerine, sosyal ve kamusal yarar gözetilerek, İstanbul Damızlık Sığır Yetiştiricileri Birliği ile 6 Mayıs 2020-31 Aralık 2020 tarihlerini kapsayan bir sözleşme imzalanmıştır.

6- İstanbul Damızlık Sığır Yetiştiricileri Birliği, 5996 sayılı Kanun’a göre 1996 yılında kurulmuş ve 430 ortağa sahip ıslah amaçlı bir yetiştirici birliktir. Bu birliğin, 4734 sayılı yasanın 3 üncü maddesinin a bendi kapsamında değerlendirilmesi gerektiğine ilişkin çok sayıda Kamu İhale Kurumu görüşü bulunmaktadır. Birliğin/ortaklarının, 7 adet süt toplama aracında bulunan toplam 17,7 ton kapasiteli soğutmalı süt, toplama tanklarıyla, doğrudan Çatalca ve Silivri’nin mahallelerinde bulunan Birlik üyesi üreticilerden alınmaktadır. Süt, 11 adet 26 ton kapasiteli soğutmalı tanklarında toplanmakta, Birliğin anlaşma yapmış olduğu firmanın Lüleburgaz ve Pamukova’da bulunan fabrikalarına süt tankerleriyle taşınmaktadır. Burada UHT edilmekte, sözleşme / şartname koşullarına uygun hale getirilerek tırlarla İBB’nin Anadolu ve Avrupa yakalarında bulunan depolarına teslim edilmektedir. İBB’nin fiziki ve laboratuvar testlerinden de geçirilen sütler, yukarıda belirtildiği gibi İBB çalışanlarınca, çocukların kapılarına kadar götürülerek dağıtılmaktadır.

MARKETLERDE ÇOK FARKLI FİYATLARDA SÜT SATILIYOR

7- Görüldüğü gibi süreç, tümüyle saydam ve kamu yararı ilkesi doğrultusunda gerçekleştirilmekte, kır yoksulları ile kent yoksullarının dayanışması sağlanmaktadır. Süt alımında daima eskiden beri varlığını sürdüren kooperatifler ve üretici birlikleri tercih edilmektedir. Yapılan açık ihalede verilen fiyatlar, İBB’nin, üretici örgütlerinden elde ettiği süt temini yönteminin, fiyat açısından da uygun olduğunu kanıtlamaktadır. Marketlerdeki en ucuz süt fiyatıyla, İBB Halk Süt mal oluş fiyatlarının karşılaştırılması ekonomik olarak anlamsızdır. Zira, marketlerde çok farklı fiyatlarda süt satılmakta olup, sütün kalitesi ve yukarıda belirtilen lojistik koşullar, hatta tercih edilen kutu çeşidi ve niteliği, süt fiyatının oluşumuna pozitif ve/veya negatif yönde etki etmektedir.

8- İBB, gerek süt topladığı üreticilerin, gerekse süt dağıttığı çocukların ailelerinin siyasi – kültürel vb. aidiyetleriyle ilgilenmemekte, tam tersine yalnızca objektif ve bilimsel ölçütlere dayanarak bir sosyal yardım uygulaması yürütmektedir. Sözleşmeler, kooperatif ve birliklerden UHT süt temini esasına dayanmakta olup, hangi UHT firmasının tercih edileceği üretici örgütünün iradesi ile ve İBB’den bağımsız olarak şekillenmektedir. İBB’nin UHT tesisinin bulunmamasının eleştirilmesi trajikomiktir. Bu eleştiri karşısında, ‘İBB, 25 yıl aynı kadrolar tarafından yönetildi’ demekle yetinmeli. Dahası, iktisadi bir bakış açısıyla, İBB’ye ait bir UHT tesisinin varlığı, şu anki kapasite itibariyle gerekli de değildir. Diğer taraftan, Üretici Birliği’nin kapasitesi, yukarıda da belirtildiği gibi, İBB anlaşmasını yürütmeye yeterli olup, İBB tarafından desteklenen Birliğin zaman içinde kapasitesini daha da geliştirmesi beklenmektedir.

DAĞITIM EKİBİ YARDIM KOLİSİ DE DAĞITTI

9- Bu önemli proje yürütülürken, bazı masrafların tek sefer esaslı olarak kaçınılmaz olduğu da açıktır. Buna rağmen, “Sütleri evlere dağıtmaya ne gerek var”, “Fuzuli masraf” gibi söylemler dile getirilirken; virüs günlerinde insanlar evlerinde izole iken, bu personel ve araçlarla yalnızca süt değil; gıda yardım kolileri ile alımına başka bir algı yaratılmak istenen limon, patates, soğan da dağıtılmıştır. Önemli bir nokta da İBB sosyal hizmet uzmanları sayesinde İstanbul’da kimsenin yalnız olmadığını gösterilmiştir; hem de en yoksul ve zor  sokaklarda, mahallelerde.

“Tire’den süt alırken neden İstanbul’dan almıyorsunuz” eleştirisi de haklı değildir. Şu anda, alımın İstanbul’un kıymetli tarım alanlarından yapıldığını belirtmek dahi yeterlidir.

Sonuçta; İBB, Ekrem İmamoğlu yönetiminde, kır ve kent yoksulları yararına yeni bir tarım ve gıda rejimini, engellemelere aldırmadan, mazeret üretmeden, saydam, denetlenebilir ve halkımıza hesap verebilir nitelikte kurumuştur. Kurmaya da devam edecektir.

“İstanbul değişiyor, değişecek, her şey çok güzel olacak.”